Gospodarka cyrkularna – jak technologia redukuje odpady i ochroni środowisko?

W ostatnim dziesięcioleciu obserwujemy aktywne promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym. Ma on na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń, zmniejszenie marnotrawienia zasobów oraz skuteczne przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Zobacz, w jaki sposób firma może wesprzeć ten proekologiczny trend i jakie korzyści z niego wynikają.

Czym jest gospodarka cyrkularna?

Gospodarka cyrkularna, znana również jako gospodarka o obiegu zamkniętym, obiegowa lub o pętli zamkniętej, to system gospodarczy mający na celu minimalizację strat i zużycia zasobów. Jego idea opiera się na zasadzie „6R”: Pomyśl – Odmawiaj – Ograniczaj – Używaj wielokrotnie – Odzyskuj – Naprawiaj. Polega na projektowaniu procesów produkcyjnych, usług oraz wykorzystania energii w taki sposób, by wyeliminować bądź możliwie jak najbardziej zminimalizować marnotrawienie zasobów.

Surowce, zamiast być wyrzucane i składowane bądź spalane, są wykorzystywane możliwie wielokrotnie, jak np. w systemach kaucyjnych. To przeciwieństwo gospodarki liniowej, która opiera się na ciągłym wzroście i powiększaniu się wolumenu odpadów. Produkty uboczne z jednego zakładu produkcyjnego mogą być cennym surowcem dla kogoś innego. Przykładem takich działań może być wykorzystywanie ciepła pochodzącego z wody chłodzącej w zakładach produkcyjnych, chociażby w celach grzewczych.

W jaki sposób gospodarka o obiegu zamkniętym może przeciwdziałać zmianom klimatycznym?

Przejście na gospodarkę cyrkularną stanowi kluczowy element walki ze zmianami klimatycznymi, których główną przyczyną jest nadmierna emisja gazów cieplarnianych powstających w wyniku spalania paliw kopalnych. Przeciwdziałanie tym skutkom wymaga zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron, a szczególną rolę powinny odegrać w tym planie organizacje.

Firmy mogą wspierać zieloną transformację poprzez:

• zmianę źródeł energii na odnawialne, takie jak energia słoneczna, wiatrowa, geotermalna czy biomasa,
• wprowadzanie na rynek produktów, które są bardziej ekologiczne, trwałe, naprawialne, a także spełniają potrzeby świadomych konsumentów,
• zbudowanie zrównoważonego, zamkniętego łańcucha dostaw, który w pełni integruje nowoczesne technologie, takie jak sztuczna inteligencja, uczenie maszynowe, cloud computing czy big data,
• edukację i angażowanie pracowników, klientów i społeczności lokalnych w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju poprzez informowanie, szkolenia, kampanie, inicjatywy społeczne czy wolontariaty.

Technologiczne innowacje wspierające gospodarkę cyrkularną

Technologia od lat wspiera gospodarkę cyrkularną, umożliwiając organizacjom z niemal każdego sektora znaczne ograniczenie wpływu codziennej działalności na środowisko. Oto kilka przykładów, jak cyfrowe rozwiązania i narzędzia mogą wspierać ten proekologiczny trend:

• Przemysłowy internet rzeczy (IIoT) w systemach zarządzania odpadami: dzięki zastosowaniu sensorów i czujników w urządzeniach i maszynach firmy mogą monitorować ilość i rodzaj wytwarzanych odpadów. To pozwala na lepsze zarządzanie produktami na końcu ich cyklu życia, minimalizowanie marnotrawienia zasobów, a nawet odzyskiwanie kosztów produkcji w procesie recyklingu.
  
  
• Sztuczna inteligencja (AI) w prognozowaniu zużycia: algorytmy AI są używane do analizy danych dotyczących zużycia i prognozowania potrzeb rynku. Dzięki temu firmy mogą efektywnie zarządzać produkcją, unikając nadprodukcji i marnotrawienia materiałów.
  
  
• Blockchain w śledzeniu cyklu produktów: technologia blockchain umożliwia śledzenie pełnego cyklu życia produktu – od jego produkcji do utylizacji. Zapewnia transparentność w łańcuchu dostaw poprzez możliwość weryfikacji autentyczności materiałów i surowców.
  
  
• Drukowanie 3D (produkcja przyrostowa): umożliwia zakładom produkcyjnym utrzymywanie wirtualnych zapasów produktów i produkcję na żądanie. W procesie tym możliwe jest wykorzystanie jako podstawowego materiału tworzyw pochodzących z recyklingu.
  
  
• XaaS (wszystko jako usługa): to model biznesowy oparty na dostarczaniu różnorodnych usług technologicznych w formie jednej, dostępnej przez internet i na żądanie. Pozwala ograniczyć ilość fizycznego sprzętu i oprogramowania, które muszą zostać zakupione, zainstalowane, a następnie utrzymywane. Wszystko to przyczynia się do ograniczenia zużycia energii i zmniejszenia ilości odpadów elektronicznych.

Czy firmy w Polsce już stosują gospodarkę cyrkularną?

Według raportu Polityki Insight z grudnia 2023 r. 37 proc. rodzimych firm deklaruje podejmowanie działań związanych z modelem gospodarki obiegu zamkniętego. Organizacje czerpią z tego proaktywnego podejścia wiele korzyści biznesowych, wśród których warto wymienić:

• poprawę innowacyjności i konkurencyjności dzięki podniesieniu jakości usług i zmniejszeniu kosztów działalności,
• optymalizację procesów produkcyjnych i usług dzięki lepszemu wykorzystaniu surowców, energii i odpadów poprodukcyjnych,
• zmniejszenie ryzyka związanego z dostępnością dzięki zastosowaniu recyklingu i produkcji na życzenie,
• wzmocnienie wizerunku i reputacji dzięki zaspokojeniu potrzeb świadomych konsumentów i zgodności z regulacjami prawnymi.

Gospodarka cyrkularna – szansa dla środowiska i biznesu

Transformacja w kierunku gospodarki cyrkularnej nie jest jedynie chwilowym trendem, ale wręcz koniecznością, zwłaszcza w obliczu zmian klimatycznych i ograniczonych zasobów naturalnych.

Wprowadzenie tego modelu ekonomicznego stanowi nie tylko szansę dla ochrony środowiska, lecz także dla rozwoju i przetrwania firm w przyszłości. Jednakże, aby taki model gospodarczy był rentowny, niezbędne jest skorzystanie z najnowszych osiągnięć technologicznych, umożliwiających pełną implementację zasad gospodarki cyrkularnej w praktyce.