Miasto przyszłości, czyli granty dla instytucji publicznych

Granty rządowe lub wsparcie z funduszy europejskich to forma dofinansowania, którą państwo udziela podmiotom publicznym na realizację określonych celów. Z tego artykułu dowiesz się, jakie korzyści i wyzwania wiążą się z procesem pozyskiwania tego rodzaju dofinansowania.

Granty są środkami przekazanymi przez rząd lub poszczególne ministerstwa jednostkom samorządu terytorialnego lub innym uprawnionym organizacjom w celu realizacji określonych zadań czy projektów.

Zdobycie takich funduszy pozwala na realizację ważnych przedsięwzięć, które bez wsparcia finansowego mogłyby nie dojść do skutku. Dzięki grantom na rozwój samorządy tworzą nową jakość życia publicznego, inwestują w edukację, rozwój społeczny i gospodarczy. Modernizują także infrastrukturę – wszystko z korzyścią dla obywateli.

Co istotne, otrzymane środki są bezzwrotne, o ile zostaną wykorzystane zgodnie z ich przeznaczeniem.

Granty zmieniają Europę

Instytucje publiczne w wielu europejskich miastach od lat korzystają z tego typu dofinansowania. Dzięki takim środkom łatwiej przechodzą cyfrową transformację i wykorzystują nowe technologie w codziennym życiu. Dzieje się to na wielu poziomach, a miasta często zaskakują swoją pomysłowością – sięgają po innowacyjne rozwiązania w energetyce, transporcie i cyberbezpieczeństwie. 

Takie wsparcie finansowe zdobyła m.in. Bruksela, która wykorzystała dotację na opracowanie cyfrowego bliźniaka. Las Rozas i La Rinconada w Hiszpanii inwestowały natomiast w transformację energetyczną w ramach projektu na rzecz dekarbonizacji. Piraeus w Grecji stał się liderem projektu promującego innowacyjne podejście do bezpieczeństwa miejskiego. Z kolei Warszawa wykorzystała fundusze europejskie na projekt „Parkuj i jedź”.

Ile można zyskać?

Zakres kwot, które można uzyskać dzięki grantom rządowym, jest ogromny. Wysokość dotacji zależy od wielu czynników, w tym od skali projektu, dostępnych środków budżetowych, konkurencyjności wniosku oraz strategicznych priorytetów rządu. Nie ma więc jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, ile można zyskać. Każdy przypadek jest analizowany indywidualnie.

Jak znacząco zwiększyć szansę na uzyskanie satysfakcjonującej kwoty dofinansowania? Ważne jest zaangażowanie w proces aplikacyjny i świadome budowanie projektu, który powinien być zarówno wartościowy dla społeczności, jak i zgodny z wytycznymi organizacji grantowej.

Na co można otrzymać dotację?

• Granty na infrastrukturę – projekty infrastrukturalne mogą otrzymać wsparcie sięgające setek milionów złotych, zwłaszcza gdy służą one poprawie życia społeczności lub są związane z istotnymi kwestiami takimi, jak bezpieczeństwo, dostępność komunikacyjna czy ochrona środowiska.
• Dotacje na edukację i rozwój społeczny – programy edukacyjne, szkoleniowe i społeczne często finansowane są z grantów, które mogą przybrać formę wsparcia na sprzęt, materiały dydaktyczne lub pokrycia kosztów wykwalifikowania kadry. Zakres kwot wynosi średnio od kilku do kilkunastu milionów złotych.
• Granty na innowacje – projekty innowacyjne, które wprowadzają nowe lub ulepszone produkty, usługi lub procesy, mogą liczyć na dofinansowanie w wysokości nawet kilkudziesięciu milionów złotych. Dobrym przykładem jest kredyt ekologiczny, który wspiera inwestycje zwiększające efektywność energetyczną i modernizację infrastruktury.
• Dotacje na działalność społeczną i obywatelską – organizacje pozarządowe, które realizują działania na rzecz dobra wspólnego, mogą ubiegać się o wsparcie finansowe z wielu źródeł. Są to fundusze unijne, z programów rządowych, samorządowych czy od prywatnych fundacji. Zakres kwot zależy od celu i zakresu działania, ale może wynosić od kilku tysięcy do kilku milionów złotych. Przykładem takiej dotacji jest Fundusz Tutaj, który wspiera programy dla osób z doświadczeniem migracji.

Potencjał grantów rządowych nie ogranicza się jedynie do możliwości uzyskania pieniędzy. Są także inne wartości dodane realizacji projektu grantowego. Jakie?

1. Rozwój lokalny – inwestycje w infrastrukturę czy edukację przekładają się na wzrost atrakcyjności samorządu zarówno dla jego mieszkańców, jak i ewentualnych inwestorów.
2. Poprawa jakości życia – projekty zdrowotne, kulturalne czy edukacyjne realizowane przy wsparciu grantów mają bezpośredni wpływ na poprawę standardów życiowych mieszkańców.
3. Innowacyjność i zrównoważony rozwój – granty na działania proekologiczne czy wspierające innowacyjność stymulują zrównoważony rozwój i nowoczesność regionów.
4. Wzmocnienie społeczności lokalnych – wspieranie inicjatyw obywatelskich, tworzenie przestrzeni publicznej czy działania angażujące mieszkańców to dobry fundament pod budowanie lokalnego poczucia wspólnoty.

Granty rządowe w perspektywie Unii Europejskiej

Europejskie Fundusze Strukturalne i Inwestycyjne (EFSI) to pięć głównych funduszy, które wspierają rozwój gospodarczy we wszystkich krajach UE. Samorządy mogą ubiegać się o dofinansowanie poprzez odpowiednie instytucje krajowe lub regionalne.

Według raportu OECD z 2022 roku największą część inwestycji publicznych w krajach OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) realizują samorządy lokalne. Wśród krajów europejskich największy udział takich inwestycji we wszystkich inwestycjach publicznych mają: Dania (64 proc.), Szwecja (63 proc.), Finlandia (60 proc.).

EFSI przeznaczyły już miliardy euro na projekty w różnych dziedzinach, m.in. takich jak transport, energetyka, środowisko, społeczeństwo, edukacja, badania i innowacje. Wśród krajów europejskich najwięcej środków z EFSI otrzymały do tej pory:

• Polska (86 mld euro – 19,1 proc. wszystkich przyznanych środków),
• Włochy (45 mld euro),
• Hiszpania (39 mld euro).

Kto może starać się o granty?

Fundusze unijne i krajowe stanowią znaczące wsparcie dla samorządów, które często zmagają się z ograniczonymi budżetami. Jednak nie każda instytucja może otrzymać grant rządowy. Zazwyczaj uprawnienia te są ścisłe i dokładnie określone w warunkach konkursów grantowych. O tę formę finansowania mogą ubiegać się:

• jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa),
• jednostki organizacyjne JST, np. szkoły, biblioteki, domy kultury,
• organizacje pozarządowe działające na rzecz lokalnych społeczności,
• konsorcja składające się z kilku podmiotów, np. współpraca JST z NGO.

Pierwszym krokiem zawsze powinno być jednak dokładne przestudiowanie wytycznych danego programu grantowego. Dlaczego? Mogą one różnić się w zależności od celów, które fundusze mają wspierać. Jeśli grant jest przeznaczony na rozwój programu edukacyjnego, nie będzie można go wykorzystać na remont biura.

Granty unijne na projekty cyberbezpieczeństwa

Zadbanie o cyberbezpieczeństwo jest jednym z najważniejszych priorytetów dla organizacji publicznych. Muszą one bowiem chronić swoje cyfrowe zasoby i infrastrukturę IT przed ciągle ewoluującymi zagrożeniami. Rozwój systemów informatycznych, szkolenia dla pracowników oraz wdrażanie nowych, bezpiecznych technologii wymagają dużych nakładów finansowych.

Granty pozwalają na pokonanie ograniczeń budżetowych i zapewnienie mieszkańcom dostępu do nowoczesnych, bezpiecznych usług publicznych. Jakie były najciekawsze europejskie projekty związane z cyberbezpieczeństwem, które otrzymały wsparcie z EFSI?

1. CyberSec4Europe – jego celem jest stworzenie europejskiego modelu zarządzania cyberbezpieczeństwem opartego na współpracy między różnymi podmiotami i sektorami, a także na zastosowaniu nowoczesnych technologii – sztucznej inteligencji, blockchain czy chmury obliczeniowej. Budżet projektu to 16 mln euro i obejmuje 43 partnerów z 22 krajów europejskich. Są to samorządy lokalne, uniwersytety, instytuty badawcze, organizacje pozarządowe i firmy prywatne.
   
   
2. eu – pracuje nad stworzeniem europejskiej platformy monitorowania i promowania najlepszych praktyk oraz rozwiązań w zakresie cyberbezpieczeństwa. Mają one być dostosowane do potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw, sektora publicznego oraz obywateli. Budżet projektu to cztery miliony euro. Przy cyberwatching.eu pracuje 14 partnerów z ośmiu krajów europejskich, w tym samorządy lokalne, uniwersytety, instytuty badawcze, organizacje pozarządowe i firmy prywatne.
   
   
3. Cyberbezpieczny samorząd – jego celem jest zwiększenie poziomu cyberbezpieczeństwa JST w Polsce poprzez dofinansowanie działań z zakresu zarządzania bezpieczeństwem informacji, szkoleń i zakupu sprzętu oraz systemów. Projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027 (FERC). Ma budżet prawie 1,9 mld złotych i jest skierowany do ponad 2,8 tys. jednostek samorządu terytorialnego – gmin, powiatów i województw.

Przyszłość grantów rządowych dla samorządów w obszarze cyberbezpieczeństwa

W kontekście stale rosnącej liczby ataków cybernetycznych rządy na całym świecie przeznaczają coraz więcej środków na inicjatywy związane ze wzmocnieniem ochrony cybernetycznej na poziomie regionalnym i lokalnym. W przyszłości można spodziewać się, że granty rządowe dla samorządów w obszarze cyberbezpieczeństwa będą dostosowane do dynamicznie zmieniających się potrzeb i wyzwań. 

Zauważalny jest wzrost znaczenia cyberhigieny, czyli podstawowych zasad i praktyk pomagających zapobiegać lub ograniczyć skutki cyberataków. Przykładami są takie zachowania jak: stosowanie silnych haseł, aktualizowanie oprogramowania, tworzenie kopii zapasowych danych, edukacja użytkowników itp.

Cyberhigiena jest kluczowa dla utrzymania bezpieczeństwa i zaufania w cyfrowym świecie. Powinna być promowana i wspierana przez granty rządowe. Współpraca i wymiana informacji mogą być realizowane poprzez rozwój sieci, platform lub innych systemów zarządzania, które będą umożliwiać dzielenie się wiedzą, doświadczeniem, narzędziami i zasobami.

Ważne jest też wspieranie implementacji sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego do poprawy cyberbezpieczeństwa jednostek samorządu terytorialnego, np. przez automatyzację procesów, analizę danych, wykrywanie anomalii, predykcję zagrożeń, generowanie rekomendacji itp.

Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe mogą pomóc w zwiększeniu efektywności i skuteczności działań związanych z cyberbezpieczeństwem. Ich rozwój wymaga jednak znacznych nakładów finansowych. W tym kontekście granty unijne i rządowe pełnią bardzo istotną rolę.