Grooming – jak chronić dziecko przed uwodzeniem przez internet?

Żyjemy w dobie wszechobecnego internetu, który ułatwia codzienne funkcjonowanie i jest ogromnym źródłem wiedzy czy rozrywki. Poruszanie się w sieci może również też niestety stanowić zagrożenie dla dzieci, których ufność i otwartość mogą zaprowadzić je do niebezpiecznych witryn. W internecie mogą także natknąć się na nieuczciwe bądź – co gorsza – niebezpieczne osoby. Właśnie dlatego poszerzanie wiedzy na temat bezpieczeństwa w sieci, w tym zjawisk takich jak grooming, jest tak ważne.

Media społecznościowe i zagrożenia, jakie ze sobą niosą

Bezpieczne dziecko w internecie to nie takie, które boi się kar rodziców za niewłaściwe używanie sieci lub ma mocno ograniczony dostęp do sieci. Bezpieczne dziecko to takie, którego rodzice mają świadomość pewnych niebezpieczeństw czyhających w sieci i wiedzą, jak im przeciwdziałać.

Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2019 r. dostęp do internetu posiadało 86,7% gospodarstw domowych. Skoro rozwój technologii nie zwalnia, nasza wiedza na temat udogodnień, jakie daje nam internet – ale również i zagrożeń, jakie ze sobą niesie – powinna stale się poszerzać. Należy nauczyć się właściwie korzystać z walorów internetu i przekazywać tę wiedzę dalej, aby dziecko korzystające z jego zasobów było bezpieczne. Niezwykle ważne jest również budowanie świadomości na temat zagrożeń płynących z sieci, takich jak grooming czy uwodzenie dzieci przez internet.

Jak wynika z badania „Rodzice i dzieci wobec zagrożeń dzieci w internecie”, 50% rodziców deklaruje, że ich dzieci mają własne konta w mediach społecznościowych. Serwisy te nie wszystkim służą jedynie do dzielenia się ze znajomymi informacjami czy zdjęciami ze swojego życia, udostępniania akcji charytatywnych czy innych wartościowych treści. Zdarza się, że media społecznościowe są wykorzystywane do dokonywania oszustw, jak również uwodzenia dzieci w internecie przez osoby dorosłe. Prawdopodobnie każdy posiadający konto w serwisie społecznościowym otrzymał chociaż raz zaproszenie do znajomych od osoby, której nigdy wcześniej nie widział, a dzieci – które publikują na swoich kontach wiele treści – mogą przykuć uwagę niewłaściwego odbiorcy. Pokazują publicznie swoje życie prywatne, często nieświadomie wystawiając się na manipulację czy niemoralne propozycje. Co można zatem zrobić, aby nasze dziecko czuło się w internecie bezpiecznie?

Badanie przeprowadzone przez TNS Polska S.A. na zlecenie Orange Polska, we współpracy z Fundacją Orange i Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę

Czym jest grooming?

Przeniesienie wielu działań z każdej sfery życia do sieci ułatwiło dokonywanie przestępstw. W ostatnich latach powszechne stało się nawiązywanie znajomości za pomocą portali społecznościowych, przez co również uwodzenie przez internet nie należy do rzadkości. Nie zawsze jednak uwodziciel dąży do nawiązania znajomości z osobą pełnoletnią. Uwodzenie dzieci w internecie nosi nazwę groomingu – jest to rozbudowany proces, w trakcie którego dorosła osoba nawiązuje szczególną relację z nieletnią ofiarą, podszywając się niekiedy pod kogoś młodszego lub oswajając ofiarę ze swoim wiekiem. Uwodziciel okazuje ofierze troskę, dba o nią, używa technik manipulacyjnych, które sprawiają, że ofiara zyskuje złudne poczucie bezpieczeństwa, a pedofil – zainteresowanie i zaufanie dziecka.

Uwodziciel może przekazywać ofierze swoje własne materiały pornograficzne lub te znalezione sieci. Może także wyłudzać zdjęcia pornograficzne czy filmy od samej ofiary, namawiać lub zmuszać ją do aktywności seksualnej.

Nie tylko treści publikowane przez dziecko mogą stanowić zagrożenie. Niekiedy to sam rodzic poprzez swoje działania kieruje uwagę uwodziciela na nieletniego. Pozornie może się wydawać, że problem nas nie dotyczy i nie podejmujemy żadnych działań, które mogłyby narazić nasze dziecko. Należy mieć jednak świadomość, że uwodzenie dzieci przez internet to coraz częstsze zjawisko, dlatego trzeba kontrolować nie tylko dzieci surfujące w sieci, ale również samych siebie i zwracać szczególną uwagę na działania, które podejmujemy. Pamiętaj, że nieostrożne publikowanie zdjęć online ze swoimi pociechami może nieść ze sobą poważne konsekwencje. Jeśli zależy Ci na stworzeniu bezpiecznego środowiska dla swojego dziecka w internecie, zacznij od własnych działań.

Świat wirtualny a rzeczywisty

W trakcie trwania relacji zawiązanej online nie zawsze dochodzi do spotkania oko w oko w świecie rzeczywistym – taka zależność może istnieć jedynie w świecie wirtualnym. Ofiara może komunikować się z uwodzicielem przez wszelkie komunikatory, wykorzystując do tego również kamerę internetową. Mimo że do spotkania w rzeczywistości może nie dojść, zaangażowanie ofiary również bywa równie silne, jak w relacji stworzonej w świecie rzeczywistym. Krzywda, jakiej dozna dziecko, może być bardzo poważna, a przeżyta trauma może rzutować na całe dorosłe życie i relacje z ludźmi.

Zgodnie z ustawą, która weszła w życie w 2010 r., nawiązywanie kontaktu z dzieckiem przez osobę dorosłą w kontekście seksualnym jest karalne. Groomingowi można zapobiegać, dzięki przemyślanej kontroli rodzicielskiej. W tym celu warto zaplanować odpowiednie kroki, konsekwentnie je realizować i przestrzegać pewnych zasad, aby hasło bezpieczne dziecko w internecie nie było jedynie nic nieznaczącym frazesem bądź nierealnym celem.

Badanie przeprowadzone przez TNS Polska S.A. na zlecenie Orange Polska, we współpracy z Fundacją Orange i Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę

Uświadamianie dzieci o zagrożeniach czyhających w sieci

Bardzo ważna w zapobieganiu groomingowi i ochronie dziecka jest rozmowa. Z badania Fundacji Orange „Rodzice i dzieci wobec zagrożeń w internecie” wynika, że trzy czwarte rodziców rozmawia ze swoimi podopiecznymi na temat bezpieczeństwa w sieci, należy jednak podkreślać, jak ważne jest uświadamianie dzieciom konkretnych zagrożeń w internecie, jakie mogą spotkać. Najmłodsi muszą mieć świadomość, że takie zjawisko jak uwodzenie dzieci przez internet istnieje, a surfując w sieci, mogą się oni stać potencjalnymi ofiarami. Warto im wytłumaczyć, dlaczego nie mogą ufać osobom poznanym w sieci, umawiać się z nimi czy budować wirtualnej przyjaźni. Dzieci muszą mieć świadomość, że osoba podająca się za ich rówieśnika, w rzeczywistości może być w zupełnie innym wieku.

Według badań obawy dzieci związane z korzystaniem z internetu skupiają się głównie wokół wirusów i hakerów oraz kradzieży danych osobowych czy przejęciu dostępu do prywatnych informacji. Pokazuje to, że wśród nieletnich brakuje świadomości na temat groomingu, a wiedza w tej materii powinna stać się podstawą bezpieczeństwa w sieci. Warto uświadomić swoje dzieci, że publikując treści oraz odwiedzając pewne strony, narażają się na uwodzenie przez internet.

Wiedza rodziców na temat groomingu

Tylko 16% dorosłych uczestników badania „Rodzice i dzieci wobec zagrożeń w internecie” odpowiedziało zdecydowanie tak na pytanie Czy uważa Pan(i), że posiada odpowiednią wiedzę o niebezpieczeństwach, na które narażone są dzieci w internecie? 52% zaznaczyło odpowiedź raczej tak. To zdecydowanie za mało. Niepokojące są odpowiedzi na pytanie Czy chciałby/łaby Pan/i zwiększyć poziom swojej wiedzy o zagrożeniach związanych z korzystaniem z internetu oraz sposobom unikania tych zagrożeń? Zaledwie 50% badanych odpowiedziało zdecydowanie tak lub raczej tak. Przede wszystkim należy uświadomić sobie, że bez naszego wpływu, dziecko nie będzie bezpieczne w internecie. Odpowiedzialność za jego bezpieczeństwo spoczywa na nas. Inwestując w podłączenie internetu w gospodarstwie domowym, w którym obecne są dzieci, warto zorientować się jakie metody, aplikacje i programy pozwolą nam je chronić.

Wielu rodziców i opiekunów bez wątpienia powinno poszerzyć swoją wiedzę na ten temat zagrożeń w sieci. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę podsuwa 10 porad dla rodziców w zakresie bezpiecznego korzystania z internetu. Jeśli jesteś nauczycielem i masz pod swoimi skrzydłami wychowanków, sam możesz zorganizować takie szkolenie, zarówno dla uczniów, jak i ich rodziców. Warto zajrzeć na stronę Fundacji Orange, gdzie można znaleźć materiały do organizacji zajęć dla rodziców uczniów na różnym etapie edukacji dotyczące bezpieczeństwa dzieci w internecie. 

Aplikacja zwiększająca bezpieczeństwo dziecka

Rodzicom, którzy chcą dbać o bezpieczeństwo swoich dzieci w internecie z pomocą przychodzi też kompleksowa usługa Orange – Bezpieczne Dziecko w Sieci. Pozwala ona na zainstalowanie na maksymalnie 4 urządzeniach (smartfonach lub tabletach dzieci i rodziców) specjalnej aplikacji do ochrony rodzicielskiej. Jeśli zainstalujesz aplikację, będziesz mógł zablokować dostęp do nieodpowiednich treści na urządzeniu dziecka, natomiast na swoim będziesz monitorować odwiedzane przez dziecko strony oraz generować raporty o aktywności dziecka i mieć wgląd w listę stron przez nie odwiedzanych. Za pomocą oprogramowania można określić treści i aplikacje, do których dziecko nie będzie miało dostępu na urządzeniu, z którego korzysta. Dzięki niemu z łatwością też można zablokować dostęp do stron internetowych i programów nieodpowiednich dla najmłodszych. Rozbudowany system aplikacji pozwala również ustawić limity czasowe korzystania z internetu, jak i całego urządzenia. Aplikacja Bezpieczne Dziecko w Sieci działa w pełni na urządzeniach mobilnych z Androidem oraz częściowo na sprzęcie z systemami iOS. Można ją przetestować przez 30 dni całkowicie za darmo.

Bezpieczeństwo dziecka w internecie

Pamiętaj, że masz wpływ na to, aby hasło „bezpieczne dziecko w internecie” stało się rzeczywistością, a nie tylko frazą wpisywaną do wyszukiwarki w celu znalezienia porad. Jeśli zastanawiasz się nad tym, jak zadbać o dobrą kontrolę rodzicielską i bezpieczeństwo Twojego dziecka w sieci, zachęcamy do odwiedzenia specjalnej strony poświęconej tym zagadnieniom, na której znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.