Jak zastrzec dowód osobisty i ustrzec się przed kradzieżą numeru PESEL?

Utratę dokumentu tożsamości należy zgłosić władzom. By chronić się przed oszustwami finansowymi, warto też jednak umieścić dowód w Systemie DOKUMENTY ZASTRZEŻONE. Sprawdź, jak zastrzec dowód osobisty przez telefon, internet lub podczas wizyty w banku – nawet takim, w którym nie masz konta. Podpowiadamy też, dlaczego warto zabezpieczyć się na wypadek niepożądanego dostępu do wrażliwych danych bez fizycznej kradzieży dokumentu i jak to zrobić.

Co robić w sytuacji utraty dowodu osobistego?

Gdy stracisz dowód osobisty, najlepiej od razu działaj, nawet jeśli ostatecznie okaże się, że dokument tylko tymczasowo się zawieruszył. Brak dowodu należy zgłosić:

1. Odpowiednim władzom. Zrobisz to w urzędzie gminy/miasta lub w najbliższym konsulacie, jeśli akurat przebywasz za granicą, albo przez stronę gov.pl. W przypadku kradzieży lub podejrzenia kradzieży dokumentu, poinformuj natomiast policję, która przekaże urzędowi, by unieważnił dokument.
2. W Systemie DOKUMENTY ZASTRZEŻONE (DZ) stworzonym przez Związek Banków Polskich. Z tej bazy korzystają nie tylko banki i firmy pożyczkowe, lecz także operatorzy telefonii komórkowej i tysiące innych instytucji. Zastrzeżenie dowodu w DZ znacznie zmniejsza więc ryzyko, że ktoś zaciągnie zobowiązanie finansowe lub podpisze jakąś umowę na Twoje dane.

Przeczytaj również: Do czego może prowadzić wyciek numeru PESEL?

Jak unieważnić lub zawiesić dowód osobisty w urzędzie, także online?

Utratę dowodu możesz zgłosić w dowolnym urządzenie gminy lub urzędzie miasta, nie tylko tym, który wydał dokument. Na miejscu wypełnisz odpowiedni formularz (DO/F/2), jednak potrzebujesz innego dokumentu, którym potwierdzisz swoją tożsamość (może to być np. paszport lub prawo jazdy).

Jeśli masz e-dowód, profil zaufany lub korzystasz z aplikacji mObywatel, brak dokument możesz również zgłosić przez internet. Aby to zrobić:

1. wejdź stronę gov.pl,
2. z menu po prawej stronie wybierz „Usługi dla obywatela”,
3. rozwiń „Dokumenty i dane osobowe” i kliknij:
4. „Zgłoś lub cofnij zawieszenie swojego e-dowodu” (czasowe zawieszenie nowych dokumentów wydanych po 4 marca 2019 roku; jeśli go nie cofniesz, po 2 tygodniach od zgłoszenia dowód zostanie automatycznie unieważniony) albo „Zgłoś utratę lub uszkodzenie swojego dowodu osobistego – unieważnij dowód”,
5. kliknij „wyślij zgłoszenie” / ”zgłoś lub cofnij zawieszenie e-dowodu”,
6. wybierz metodę weryfikacji tożsamości i postępuj zgodnie ze wskazówkami wyświetlanymi na ekranie.

Jak zastrzec dowód osobisty w Systemie DOKUMENTY ZASTRZEŻONE?

Dowód osobisty umieścisz w DZ za pośrednictwem banku. Co ciekawe, jeśli zrobisz to osobiście, nie musi to być nawet placówka banku, z którego usług korzystasz. Wiele instytucji przyjmuje bowiem zgłoszenia od wszystkich. Jest wśród nich kilkanaście ogólnopolskich banków komercyjnych (Bank Pocztowy, Bank Polskiej Spółdzielczości, BNP Paribas, Credit Agricole, Plus Bank, Krakowski Bank Spółdzielczy, PKO BP SA, Santander Bank, SGB Bank, Bank Gospodarstwa Krajowego i Getin Bank) oraz wiele banków spółdzielczych, a także SKOK Chmielewskiego i SKOK Energia. Podobnie jak w urzędzie, potrzebujesz jednak wtedy innego dokumentu tożsamości.

System DZ – jak zastrzec dowód osobisty przez internet lub przez telefon?

Jeżeli masz konto bankowe, bez problemu możesz też zastrzec dowód telefonicznie, dzwoniąc do banku, z którego usług korzystasz. Pracownik banku umieści dokument w Systemie DZ po zdalnej weryfikacji Twojej tożsamości.

Często najwygodniejszą metodą jest jednak system bankowości elektronicznej Twojego banku. Dowód możesz zastrzec po zalogowaniu się na konto przez stronę internetową, a często także w aplikacji mobilnej banku.

Z usługi zastrzegania dokumentów mogą też skorzystać klienci Biura Informacji Kredytowej (BIK). Podobnie jak w przypadku banku, jest to bezpłatne, ale wymaga założenia konta w serwisie BIK jeszcze zanim dowód zaginął.

Przeczytaj również: Jak sprawdzić swój PESEL w Krajowym Rejestrze Długów?

Jak zabezpieczyć się na wypadek kradzieży numeru PESEL?

Fizyczna utrata dokumentu nie jest jednak niezbędna, żeby paść ofiarą, na przykład wyłudzenia pożyczki na cudze nazwisko. Kradzież danych osobowych w internecie to coraz poważniejszy problem, a podstawowa wiedza o cyberbezpieczeństwie jest teraz ważniejsza niż kiedykolwiek.

Nawet, jeśli wiesz, jak chronić PESEL i inne dane osobowe, ciągle może Ci się przydarzyć niemiła niespodzianka – na przykład w sytuacji wycieku danych z instytucji lub firm. Co więcej, ofiary cyberprzestępców częsty dowiadują się o wszystkim za późno – np. dopiero przy próbach egzekucji zaciągniętych na nie należności.

Na szczęście bezpieczeństwo swoich danych osobowych możesz znacząco podnieść dzięki usłudze Zabezpiecz PESEL, oferowanej przez Orange i Krajowy Rejestr Długów. Otrzymasz wtedy powiadomienie o każdorazowym użyciu Twojego numeru PESEL lub założeniu firmy na Twoje dane. Sprawdzisz też, czy nie figurujesz w Krajowym Rejestrze Długów, a w razie potrzeby uzyskasz też informacje na temat różnych firm (np. dewelopera, biura podróży czy pracodawcy).

Przeczytaj również: Zadbaj o bezpieczeństwo w sieci – poznaj usługi Orange, które Ci w tym pomogą