Z tego artykułu dowiesz się:

• jakie zagrożenia dla prywatności niesie internet,
• jak zapobiegać tym ryzykom.
   

Dla dzieci i młodzieży internet jest środowiskiem naturalnym, w którym toczy się spora część ich życia. W sieci realizują wiele swoich potrzeb – także tych związanych z nawiązaniem i utrzymaniem relacji z innymi ludźmi. Dlatego niezwykle ważne jest, by wpoić młodym ludziom zasady bezpiecznego korzystania z internetu. Kwestia prywatności w internecie jest niezwykle istotna. Aktywność w sieci często daje bowiem złudne poczucie anonimowości. Tymczasem niefrasobliwy użytkownik łatwo może przekazać swoje wrażliwe dane w niepowołane ręce.

Uwaga – nie tak szybko z udzielaniem informacji

Nie tylko dzieci, lecz często także dorośli nie są świadomi tego, kiedy, komu i jakie dane przekazują, korzystając z internetu czy aplikacji mobilnych. W jakich sytuacjach należy zachować czujność?

• Aplikacje mobilne – są łatwe w instalacji i obsłudze, chętnie więc używamy ich niemal do wszystkiego: komunikacji, rozrywki i edukacji. Rzadko jednak mamy świadomość, że niektóre z nich mogą rozpowszechniać dane zarówno nasze, jak i osób, które znajdują się na naszej liście kontaktów. Aplikacje często proszą bowiem o dostęp do różnych informacji zapisanych w urządzeniu, takich jak zdjęcia czy lokalizacja. Zdarza się, że przy ich instalacji trzeba podać pewne dane osobowe, czemu rzadko towarzyszy jasna informacja, w jakim celu są one zbierane oraz jakim podmiotom trzecim mogą zostać udostępnione. Zdarza się, że służą one np. do stworzenia profilu reklamowego użytkownika. Nie brak też aplikacji, których ściągnięcie grozi zainfekowaniem urządzenia wirusem.
   
• Gry online – większość z nich umożliwia kontakty z innymi graczami, których tożsamość pozostaje często nieznana. Wtedy nie wiadomo nawet, czy są to dorośli czy dzieci. Stwarza to okazję do wyłudzenia danych, naruszenia prywatności bądź zachowań przemocowych i manipulacji.
   
• Media społecznościowe – warto zwrócić uwagę, że prywatności dzieci zagrażają nie tylko ich własne nieostrożne działania, jak ryzykowne publikowanie zdjęć, filmów i postów, brak odpowiednich zabezpieczeń technicznych, właściwych ustawień prywatności, lecz także nieodpowiedzialne zachowania rodziców. 
   

Dowiedz się więcej o prywatności w mediach społecznościowych
 

Jak czytamy w raporcie Bezpieczeństwo dzieci online. Kompendium dla rodziców i profesjonalistów, „zdecydowana większość rodziców publikuje w sieci fotografie swojego dziecka już w pierwszych miesiącach jego życia, rozbudowując 
z czasem tego typu zasoby online. Już w 2010 roku 73% europejskich matek przyznało, że publikowały zdjęcia swojego dziecka, zanim ukończyło 2 rok życia. Przy czym w większości przypadków dzieci rozpoczynają swój wirtualny żywot przed ukończeniem 6. miesiąca życia, a około jedna trzecia jako noworodki”.

Warto też pamiętać, że często są to zdjęcia dzieci rozebranych (np. na wakacjach) albo publikowane w ośmieszającym kontekście. Nierzadko towarzyszą też im opisy, które ujawniają dodatkowe informacje na temat dziecka. To zjawisko doczekało się nawet swojej nazwy – sharenting.

Dowiedz się więcej o sharentingu

• Ściąganie plików – wiąże się nie tylko z możliwością zainfekowania urządzenia złośliwym oprogramowaniem. Często do legalnych, darmowych programów czy innych dodatków (np. zestawów animowanych ikon emoji, tapet, dzwonków, gier) dołączane są programy, które mają za zadnie śledzić aktywność użytkownika. Dzięki temu ich wydawca może zarabiać na sprzedaży danych użytkowników podmiotom trzecim.  

Przeczytaj więcej o zagrożeniach prywatności

Jak chronić dane własne i dziecka?

Rodzice odgrywają ważną rolę w przygotowaniu dziecka do radzenia sobie w sytuacji ryzyka. Zwłaszcza że spora część młodych użytkowników sieci nie jest nawet świadoma wszystkich konsekwencji podejmowanych przez siebie działań w internecie.

Jak więc zabezpieczyć dziecko przed utratą wrażliwych danych?

• Przede wszystkim uświadamiaj dziecku ryzyko i wyrabiaj w nim nawyk ostrożnego podchodzenia do udostępniania swoich danych. Wymaga to także nieustannego poszerzenia własnej wiedzy na temat niebezpieczeństw w sieci.
• Wspólnie z dzieckiem zainstaluj na urządzeniach, z których korzysta, programy antywirusowe. Na smartfonie także.
• Naucz dziecko, że w internecie nie ma nic za darmo: jeśli ściągamy darmowe oprogramowanie, zwykle „płacimy” za nie naszymi danymi, dlatego ważne jest, by wiedzieć, jakie to są dane i czy pobierany przez nas „towar” jest ich naprawdę warty.
• Uświadom dziecko, że ściągając przesłany przez kogoś link, oddaje nadawcy dostęp do swojego urządzenia. Dlatego trzeba dbać, by była to osoba godna zaufania.
• Zwróć uwagę dziecka na konieczność konfiguracji ustawień prywatności w mediach społecznościowych i pomóż mu wybrać najwłaściwsze.
• Przestrzeż przed nierozważnym publikowaniem zdjęć i filmów bądź przesyłaniem ich innym osobom – co raz trafi do sieci, nigdy w niej nie ginie. Zdjęcia i filmy zwykle zdradzają też więcej informacji, niż nam się wydaje – pokazują status materialny, otoczenie i wnętrze domu, miejsca, w których bywamy i kiedy w nich bywamy, pokazują, że jesteśmy na wakacjach, a nasz dom jest w tym czasie pusty.
• Roztropnie udostępniaj fotografie czy anegdotki o swoim dziecku. Warto robić to tylko za jego zgodą. Pamiętaj, że zdjęcia, które wydają Ci się urocze, gdy Twoja pociecha jest mała, mogą okazać się dla niej krępujące w przyszłości.
• Regularnie sprawdzaj z dzieckiem publikowane w sieci informacje na jego temat. Jeśli są wśród nich takie, które zawstydzają Twoje dziecko, usuńcie je samodzielnie lub poproście o to administratora danej strony.
• Poznaj portale, z których korzysta Twoje dziecko, by w razie potrzeby móc mu szybko pomóc, w trudnych sytuacjach.
• Naucz dziecko zapoznawać się z recenzjami aplikacji przed ich ściągnięciem. Przedyskutujcie, które warto rzeczywiście zainstalować.
• Regularnie przeglądajcie aplikacje. Jeśli dziecko z którejś nie korzysta, warto ją odinstalować, może ona bowiem nadal działać w tle i pobierać dane. 

Czy młodzież czuje się w sieci bezpiecznie? Zobacz FILM   
 

Pamiętaj

Do sieci trafia coraz więcej prywatnych informacji o użytkownikach – w przypadku dzieci dotyczy to zarówno danych osobowych (miejsce zamieszkania, wiek, szkoła), jak również zdjęć, które nie powinny być dostępne publicznie. Zagrożeniem mogą być również usługi geolokalizacyjne. Nierzadkie są także przypadki, w których dzieci udostępniają znajomym bądź nawet nieznanym sobie osobom hasła do serwisów online i swoje dane osobowe.

Choć ochrona prywatności w sieci nie jest łatwa, warto o nią zadbać i nauczyć tego dziecko, aby poprzez wyciek danych i informacji o nas nie narobić sobie kłopotu i nie dostarczyć zbędnych zmartwień.